Ανάρτηση 138/2012 - [τιμητική, μνημοσυνιακή, καλλιτεχνική κι Αριστερή] – Αντι μνημοσύνου: Λίγα λόγια για τον Άνθρωπο, τον Ζωγράφο, τον Αριστερό, τον Κυπραίο Μιχάλη Κιρλιτσιά!

Αντί εισαγωγής:

«H τέχνη του Μιχάλη Κυρλιτσιά έδωσε ζωή στους αγώνες της Αριστεράς»
[Δημ. Χριστόφιας]…

 *********************

Προλογική διευκρινιστική [μακρά] σημείωση:

Την ιδέα για μια ανάρτηση αφιερωμένη στον Άνθρωπο και Ζωγράφο, στον Κομμουνιστή [ήταν και ενεργό μέλος του ΑΚΕΛ] Μιχάλη Κυρλιτσιά, την είχα πρωτο-συλλάβει [στο μυαλό μου], από πέρσι λίγες μέρες μετά τον πρόωρο θάνατο του μετά από πολύμηνη μάχη με τον καρκίνο [που επισυνέβη στις 23 του Οκτώβρη του 2011, μέρα Κυριακή]. Τότε μάλιστα είχα στείλει κι ένα email στο παλιο-παρέα [παρέαν από τα παλιά] Aceras [με τον οποίο ήταν φίλοι] και τού ζήτησα να μού στείλει φωτογραφικό [κυρίως] υλικό για να εμπλουτίσω την ανάρτηση μου. [Και μ’ αυτήν την ευκαιρία τον ευχαριστώ πάρα πολύ για τη συνδρομή του]...

Δυστυχώς τότε [εκείνες τις μέρες] δεν μπόρεσα να ολοκληρώσω έγκαιρα το κείμενο που ετοίμαζα και είπα να το αφήσω για ευθετότερο χρόνο.

Ευκαιρία [για να ολοκληρώσω το αφιέρωμα στον Μιχάλη]  μού δόθηκε ξανά τον περασμένο Μάη όταν στις 4 του μηνός [μέρα Παρασκευή] διοργανώθηκε [από την ΕΔΟΝ] στο Κοινοτικό Μέγαρο Ορόκλινης [στην Επαρχία της Λάρνακας] εκδήλωση προς τιμή του, αλλά ούτε και τότε τα κατάφερα. Να σημειώσω ότι σ’ εκείνη την εκδήλωση, που περιλάμβανε και έκθεση με έργα τού Μιχάλη, παρευρέθηκε και μίλησε για τη ζωή και το έργο του εκλεκτού Ζωγράφου κι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Δημ. Χριστόφιας!

Τα έργα του Μιχάλη Κυρλιτσιά είναι εμπνευσμένα από την ιστορία και τους αγώνες της Αριστεράς για ελευθερία, δημοκρατία και κοινωνική δικαιοσύνη. Εκείνη η έκθεση [με έργα του Μιχάλη] ήταν έντονα εμποτισμένη με τα χρώματα, τα μηνύματα και τις μορφές του κυπριακού αλλά και του διεθνούς Αριστερού και Κομμουνιστικού Κινήματος…

Τα σύμβολα της Αριστεράς

Πιο κάτω [και μεταξύ των κειμένων] θα παραθέσω εικόνες από έργα του Μιχάλη στις οποίες πολύ εύγλωττα αντανακλάται η ιδεολογία του.
Τα έργα του ευωδιάζουν από τις μυρωδιές [τις έμπλεες με ιδρώτα και αίμα] των ανθρώπων του μόχθου, της δουλειάς και των αγώνων για ένα καλύτερο αύριο.

***************************

Σύντομο βιογραφικό σημείωμα για τον Μιχάλη Κιρλιτσιά

[Τα βιογραφικά στοιχεία που θα παραθέσω για τον Μιχάλη είναι παρμένα από την ομιλία του Προέδρου τηςΔημοκρατίας που έκανε την τιμητική εκδήλωση που έγινε τον Μάη στην Ορόκλινη]…

 

Αυτοπροσωπογραφία

«Ο Μιχάλης Κυρλιτσιάς γεννήθηκε στο Λονδίνο το 1946 από Κυπρίους μετανάστες γονείς […] Σπούδασε Καλές Τέχνες στο Camberwell School of Arts με ειδικότητα στη ζωγραφική την οποία και αγαπούσε με πάθος. Η ψυχοσύνθεση του Μιχάλη Κυρλιτσιά και η αντίληψη του για την τέχνη τον οδήγησαν στο να μην ασκεί την τέχνη του ως βιοποριστικό επάγγελμα. Στην Αγγλία, όπου μεγάλωσε, δούλευε σε εργοστάσιο και διετέλεσε Γραμματέας της Συντεχνίας του. Η ιδιότητα του αυτή του έδωσε την ευκαιρία να ταξιδέψει σε πολλές χώρες. Στη Λατινική Αμερική, στη Σοβιετική Ένωση, στην Κούβα, στην Κίνα και στις Σκανδιναβικές χώρες από όπου αποκόμισε σημαντικά βιώματα και ερεθίσματα για τα έργα του. Ξεχωρίζει η συμμετοχή του σε μπριγάδα συμπαράστασης στους Σαντινίστας της Νικαράγουας μαζί με αντιπροσωπεία της ΕΔΟΝ. Το διεθνιστικό πνεύμα και οι αντιλήψεις του απεικονίζονται έντονα στα έργα του.

 

Σκηνές από την Κούβα

Για τον Μιχάλη η τέχνη δεν είναι ουδέτερη, αλλά μια ιδεολογική πρακτική που πηγάζει από το σύνολο των οικονομικών και κοινωνικών δεδομένων. Η τέχνη του Μιχάλη φιλοδοξεί να έχει μια κριτική διάσταση τόσο στο κοινωνικό όσο και στο αισθητικό επίπεδο και έχει στόχο την αλλαγή των κατασταλτικών δομών που επιβάλλει η κοινωνία.

Με το έργο του ο Μιχάλης έδωσε ζωή στους αγώνες του Λαϊκού Κινήματος. Με το πινέλο του ζωγράφισε, πάντα αφιλοκερδώς, αφίσες και έργα εμπνευσμένα από τους αγώνες της Αριστεράς στην Κύπρο. Ζωγράφισε απλούς ανθρώπους του μόχθου και της υπαίθρου και απεικόνισε τη δολοφονία ανθρώπων του Λαϊκού Κινήματος από το φασισμό στα δίσεκτα χρόνια της ιστορίας μας. Απεικόνισε με φοβερή μαεστρία και πάθος προσωπικότητες ανά το παγκόσμιο που υπηρέτησαν τα ιδανικά της Αριστεράς και της δικαιοσύνης όπως τον Ναζίμ Χικμέτ, τον Άρη Βελουχιώτη, το Che Guevara, τον Χοσέ Μαρτί, τον Μπελογιάννη, τον Τσιτσάνη και τον Λόρκα.

 Ζωγραφική συνθεση με τους Βελουχιλωτη, Ζαχαριαδη και Τσιτσανη

 Ο Che Guevara

  Ο Νίκος Μπελογιάννης

Ο Μιχάλης Κυρλιτσιάς, ως διεθνιστής καλλιτέχνης, απετέλεσε σύνδεσμο με Τουρκοκύπριους καλλιτέχνες, ζωγράφους και διανοούμενους. Με δικές του πρωτοβουλίες διοργανώθηκαν πολλές ομαδικές εκθέσεις Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων καλλιτεχνών οι οποίες είχαν σημαντική συνεισφορά στην ευρύτερη προσπάθεια για επαναπροσέγγιση μεταξύ των δύο κοινοτήτων.

Η δική του Γκουέρνικα

[Η σφαγή 121 τουρκοκυπρίων αμάχων από τα χωριά Μάραθα, Σανταλάρης και Αλόα, από φασίστες ΕΟΚΑΒητατζιήδες τον Αυγουστο του 1974] 

Είναι ενδεικτική η στάση ζωής του Μιχάλη ως καλλιτέχνη. Αντιτάχθηκε στις αντιλήψεις που θέλουν την τέχνη εμπορικό προϊόν. Ουδέποτε ο Μιχάλης κέρδισε χρηματικά από την τέχνη του και αυτό ήταν μια συνειδητή απόφαση. Η επιλογή των δημιουργιών του ήταν καθαρά δική του. Επεδίωξε να απεικονίσει τις προσωπικότητες που εμπνεύστηκαν από τις αξίες της αριστερής ιδεολογίας και τους αγώνες τους για ένα καλύτερο αύριο».

Συμπληρωματικά να αναφέρω ότι η καταγωγή του Μιχάλη ήταν από το Λευκόνοικο και ότι στην Κύπρο επαναπατρίσθηκε το 1985, και εργάστηκε ως Καθηγητής Ζωγραφικής σε ιδιωτικό σχολείο.

Επίσης να σημειώσω ότι στην ευρύτερη οικογένεια του υπήρχαν και ΕΟΚΑΒήτικα στοιχεία. Αυτός τον πολιτικό/κομματικό διαχωρισμό εντός της ίδιας οικογένειες τον συναντούμε κι σ’ άλλες κοινότητες της Επαρχίας Αμμοχώστου, στις οποίες παρατηρήθηκαν έντονες πολιτικές αντιπαραθέσεις κατά την περίοδο 1955-59.

**********************************

Άλλα κείμενα [από το διαδίκτυο] αφιερωμένα στον Μιχάλη

Παραθέτω και δύο σύντομα κείμενα του Aceras για τον Μιχάλη Κιρλιτσιά [που γράφτηκαν πέρσι τον Οκτώβρη]

1. “Για τον πρόωρον θάνατον του Μιχάλη Κυρλιτσιά”

[αναρτήθηκε στο Epanenosi Blog στις 25 Οκτωβρίου 2011]

«Ο Μιχάλης Κυρλιτσιάς εζωγράφισεν μιαν ζωήν Άγιους

τζιαι Ποιητές χωρίς να πουλήσει κανέναν.

Έμαθεν την τέχνην για να καταλάβει τον κόσμον τζιαι να τον αλλάξει. Τον κόσμον μπορεί να μεν έφτασεν να τον αλλάξει όπως έθελεν, άλλαξεν μας όμως όσους τον εγνωρίσαμεν μέσω του ποιού του. Ούτε οι στατιστικές, ούτε η μοίρα τον εμπόδισαν να παλέψει με πάθος την αμάθειαν, τον πόλεμον, την συντήρησην, τον φασισμόν, την διχοτόμησην τζιαι ως την τελευταίαν στιγμήν με αξιοπρέπειαν την αρρώσκιαν. Το σώμαν του αναπαύτηκεν που τους πόνους τζιαι πήεν σήμερα να γινεί έναν με την φύσην. Η ψυσιή του ζιει πκιον μέσα μας εμάς που τον εζήσαμεν.

Για να νικήσει η διχοτόμηση, πρέπει να πατήσουν πας το πτώμαν μας Μιχάλη. Όπως δεν επρόδωσες εσύ κανέναν που τους ποιητές σου, δεν θα σε προδώσουμεν ούτε εμείς εσέναν. Όσον τζιαι να πασκίσουν, θα μας έβρουν σκούντρους ομπρός τους.»

Κι ακόμα ένα κείμενο του Aceras για τον Κυρλιτσια από το Blog του: 

“Καθημερινότητα”

«Το σχεδιούι έδωκεν μου το ο φίλος μου ο Μιχάλης ο Κυρλιτσιάς. Επήα στο εργαστήριν του να πούμεν καμιάν κουβένταν τζιαι εμάσιετουν πας σε πεντέξι πίνακες ταυτόχρονα. Έξαπόλαν τον έναν, έπιαννεν τον άλλον. Ποτζιεί ποδά κουμπημένοι ο Ναζίμ Χικμέτ,

ο Μαγιακόφσι, ο Φρεντερίκο Γκαρσία Λόρκα, μια γεναίκα σε ερωτική έκστασην,

ο παππούς του γέρος, ο εύκάλυπτος που είδεν τα τέρατα να σπάζουν την τζιεφαλήν του συνδικαλιστή Σάββα Μένοικου τον τζιαιρόν της Εόκα, μια αντάρτισσα που την Νικαράγουα. Ετοιμάζετουν τότες να πάει με διεθνήν μπριγάδαν να συνάξουν καφέν σε αλληλεγγύην με την επανάστασην των Σαντινίστας. Το σχεδιούιν είσιεν το πεταξούμενον χαμαί πας σε έναν βουνάριν εφημερίες. Λαλώ του θέλω το, αρέσκει μου. Πελλάρες. Λαλεί μου. Άτε, πιας το για το ποίημα. Έπιασα το. Τούτα μας εμείναν.»

[Σχόλιο δικό μου: Τότε είχε τζι’ άλλους που ετοιμάζονταν να πάσιν στη Νικαράγουα, άλλα αλλού εκαταλήξαν τελικά]…

***********************

Δικές μου [προσωπικές] ψηφίδες για τον Μιχάλη

Με τον Μιχάλη Κιρλιτσιά δεν είχα ιδιαίτερη προσωπική/φιλική σχέση. Τον γνώρισα [αν δεν με απατά η μνήμη μου] πριν πολλά χρόνια μέσω κάποιων κοινών γνωστών, όταν αυτός δούλευε ως Καθηγητής [της Ζωγραφικής] στην Αμερικάνικη Ακαδημία Λάρνακας. Συνήθως βλεπόμασταν και λέγαμε ένα «γεια» [είτε με τα χείλη, είτε με το κούνημα του κεφαλιού] ή/κι ένα «τι κάνεις;» ή «τι γίνεσαι;», σε συγκεντρώσεις ή εκδηλώσεις κομματικές [του ΑΚΕΛ] ή γενικότερα του Αριστερού [Λαϊκού] Κινήματος. Όντας μάλιστα θεόρατος ο Μιχάλης, εύκολα ξεχώριζε ανάμεσα στον κόσμο! [Τεράστιες θα ήταν και οι δρασκελιές του]. Φυσικά η [εθελούσια] παρουσία του στις εκδηλώσεις της Αριστεράς αντικατόπτριζε και την άμεση διασύνδεση του μαζί της κι αναδείκνυε και την αμφίδρομη σχέση της Αριστεράς με τους Ανθρώπους του Πνεύματος και του Πολιτισμού.

{Εδώ θα κάμω μια παρένθεση για να σημειώσω ότι πάντοτε μου προκαλούσαν δέος αλλά και ευφορία Άνθρωποι των Τεχνών και των Γραμμάτων (καλλιτέχνες, συγγραφείς, ποιητές, ζωγράφοι, συνθέτες, ηθοποιοί, τραγουδιστές, ακαδημαϊκοί) που συντασσόταν ενεργώς με την Αριστερά και δη το Κομμουνιστικό Κίνημα και τους αγώνες των εργαζομένων. Και στην Ελλάδα υπάρχουν πάμπολλα τέτοια παραδείγματα. Δεν είναι λίγοι οι Άνθρωποι του Πνεύματος και του Πολιτισμού που υπέστηκαν τα πάνδεινα [συλλήψεις, βασανιστήρια, φυλακίσεις, εξορίες, ακόμα και δολοφονίες] κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο κι από τα μετεμφυλιακά καθεστώτα της Δεξιάς ή/και κατά τη χουντική επταετία!}…     

Σε κάποια φάση [το 2008] μετάφερα στον Μιχάλη χαιρετισμούς από ένα τουρκοκύπριο φίλο του με τον οποίο έτυχε να συναντηθώ και να γνωριστώ σε μια κοινωνική δικοινοτική εκδήλωση που διοργάνωσαν το ΑΚΕΛ και το ÇTP στα κατεχόμενα. Ήταν [ο τουρκοκύπριος] ένας μποέμ  τύπος, μαλλιάς [τζι’ όι κκέλης σαν εμέναν], ο όποιος είχε αφήσει τη σίγουρη δουλειά του σε τράπεζα για να ανοίξει εστιατόριο. Κι αν δεν κάμνω λάθος κι ο ίδιος ή μάλλον η σύζυγος του, ασχολούνταν με τη ζωγραφική! Σχετική αναφορά έκαμα  στην ανάρτηση μου No. 4 (του 2008), σημείο 13}...

Εκείνο όμως που πραγματικά με εντυπωσίαζε στον Μιχάλη Κιρλιτσιά [παρά το λίγο που τον ήξερα] ήταν η από καρδιάς έκδηλη [φωναχτή] του Αριστερή συνείδηση και η ζέση που έδειχνε για την υλοποίηση της ιδέα της Επαναπροσέγγισης και της Επανένωσης. Δεν ήταν μάλιστα λίγες οι φορές που περνούσε, γι’ αυτό το σκοπό, στην κατεχόμενη βόρεια Κύπρο. Κι έτσι παρέμεινε ο Μιχάλης Κιρλιτσιάς μέχρι το τέλος της Ζωής του. Κι αυτό δεν τον λέω απλώς επειδή τον έβλεπα να είναι παρών σε ΑΚΕΛικές εκδηλώσεις, αλλά (και) γιατί έμπρακτα το έδειχνε μέσα από συγκεκριμένες πολιτικές πράξεις και ενέργειες του. Και θα επεξηγήσω παραστατικότερα αμέσως πιο κάτω τι εννοώ…  

************************

Αντιφασιστική εκδήλωση 19^ης του Ιούλη 2011 – Ο Μιχάλης Κυρλιτσιάς «κωλοσυρτός»(!) στο Προεδρικό

Μετά την έκρηξη στο Μαρί η κυπριακή Αριστερά [και δη το ΑΚΕΛ] δέχτηκαν στο πρόσωπο του Δημήτρη Χριστόφια ως Πρόεδρου της Δημοκρατίας μιαν πρωτόγνωρη για δεκαετίες, μια έντονα λυσσασμένη, μηδενιστική και απαξιωτική επίθεση από ολόκληρη τη συνασπισμένη με αντιΑΚΕΛικό μένος κυπριακή Δεξιά [δηλ. τον ΔΗΣΥ, το ΔΗΚΟ, την ΕΔΕΚ, το ΕΥΡΩΚΟ, τους Οικολόγους].
Η περσινή  εκδήλωση που έγινε στις 19 του Ιούλη [του 2011] στο Προεδρικό με την ευκαιρία των θλιβερών επετείων της 15^ης και 20^ης του Ιούλη του 1974, δεν είχε [τελικά] απλώς  αντιφασιστικό/αντιπραξικοπηματικό κι αντικατοχικό περιεχόμενο κι ούτε ήταν μια εκδήλωση στήριξης του Προέδρου, όπως πολιτικοί και δημοσιογράφοι της Αντιπολίτευσης θέλησαν να την παρουσιάσουν… Ήταν πρώτα και κύρια μια στεντόρεια απάντηση [ότι η Αριστερά είν’ εδώ!!!], προς όλους όσους ΤΗΝ  αμφισβήτησαν κι έπεσαν πάνω της σαν «μαύρα κοράκια με νύχια γαμψά» για να την κατασπαράξουν,

Κι ο Μιχάλης Κιρλιτσιάς καθοδηγούμενος από την Αριστερή του συνείδηση, δήλωσε παρών στην εκδήλωση στο Προεδρικό, παρά την κλονισμένη από τον καρκίνο υγεία του. Εγώ δεν τον είδα, αλλά άλλος φίλος που έτυχε και συναντήθηκε μαζί του, ΜΆΣ είπε χαρακτηριστικά εκείνη τη βραδιά: «Ο Κιλριτσιάς ήρτεν δαμαί κωλοσυρτός»!!! Τότε έμαθα κι εγώ ότι ήταν σοβαρά άρρωστος, αλλά φαίνεται ο ίδιος δεν ήθελε να λείπει απ’ κείνη την πραγματικά μεγάλη βραδιά για την Αριστερά. Ίσως γιατί ένοιωθε ότι δεν θ’ αργούσε το τέλος του και δεν ήθελε να λείπει από μια τέτοια μεγαλειώδη [για την Αριστερά] εκδήλωση με την οποία απαντούσε στις λυσσώδεις και αήθεις σε βάρος της επιθέσεις όχι μόνο εκ δεξιών αλλά και εξ “αριστερών”… Γιατί [δυστυχώς] υπάρχουν και τέτοιες φωνές!

Και η Αριστερά ΔΕΝ δυναμώνει με μηδενιστικές και έμπλεες προσωπικής εμπάθειας και υποτιθέμενες εξ αριστερών επικρίσεις όπως αυτές που ακούσαμε και από τα βήματα λόγου των “Αγανακτισμένων”, αλλά μέσα από την αυτοκριτική αναγνώριση λαθών, αδυναμιών και παραλείψεων και τον σεβασμό της ιστορίας της. Παράλληλα απαραίτητη είναι η συστράτευση και συμπόρευση [έστω και κριτικά] μαζί με την Αριστερά σε δύσκολες στιγμές, όπως όταν διακυβεύεται η ύπαρξη της και καθόλου δεν συμμετέχει, είτε συνειδητά, είτε άθελα στην αποδήμηση της.     

Κι ο Μιχάλης δεν έλειψε έστω και στα τελευταία του απ’ αυτή τη συστράτευση!

*********************

Μικρή ποιητική αφιέρωση στον Μιχάλη Κιρλιτσιά

“Κι ΕΣΥ να λείπεις…”

[του Γιάννη Ρίτσου τις “Γειτονιές του Κόσμου”]

«Σκέψου η ζωή να τραβάει το δρόμο της,
Και συ να λείπεις,
Να ‘ρχονται οι Άνοιξες με πολλά διάπλατα παράθυρα,
Και συ να λείπεις,
Να ‘ρχονται τα κορίτσια στα παγκάκια του κήπου με χρωματιστά φορέματα,
Και συ να λείπεις,
Οι νέοι να κολυμπάνε το μεσημέρι,
Και συ να λείπεις,
Ένα ανθισμένο δέντρο να σκύβει στο νερό, πολλές σημαίες ν’ ανεμίζουν στα μπαλκόνια,
Και συ να λείπεις,
Κι ύστερα ένα κλειδί να στρίβει - η κάμαρα να ‘ναι σκοτεινή, δυο στόματα να φιλιούνται στον ίσκιο,
Και συ να λείπεις,
Σκέψου δυο χέρια να σφίγγονται,
Και σένανε να σου λείπουν τα χέρια,
Δυο κορμιά να παίρνονται,
Και συ να κοιμάσαι κάτου απ’ το χώμα,
Και τα κουμπιά του σακακιού σου ν’ αντέχουν πιότερο από σένα
κάτου απ’ το χώμα
Κι η σφαίρα η σφηνωμένη στην καρδιά σου να μη λιώνει,
όταν η καρδιά σου, που τόσο αγάπησε τον κόσμο, θα ‘χει λιώσει.
………............
Να λείπεις - δεν είναι τίποτα να λείπεις⁽¹⁾.
Αν έχεις λείψει για ό,τι πρέπει⁽²⁾,
θα ‘σαι για πάντα μέσα σ' όλα εκείνα που γι’ αυτά έχεις λείψει,
θα ‘σαι για πάντα μέσα σ’ όλο τον κόσμο».


{Επεξηγηματικές σημειώσεις:

(1) -  «να λείπεις» – να ‘χεις φύγει, να ‘χεις πεθάνει.
(2) -  «αν έχεις λείψει για ό,τι πρέπει» – να έχεις φύγει [πεθάνει] αφού έχεις κάνει το καθήκον σου}

*********************

Ελαφρύ να ‘ναι το χώμα που ΣΕ σκεπάζει, Σύντροφε!!!

Anef_Oriwn

[υποκλινόμενος]

Παρασκευή 19/10/2012 

********************
Υστερόγραφον 23/10/2012:
Συμπληρωματικά θα παραθέσω [εμπλουτίζοντας έτσι περαιτέρω την ανάρτηση μου] μερικά ακόμα κομμάτια από το ζωγραφικό έργο του Μιχάλη Κυρλιτσιά. Η ανάγκη αυτή προέκυψε και μέσα από την κουβέντα μου με τον Ανώνυμο πιο κάτω στον χώρο των σχολίων... Οι τρεις πίνακες που θα παραθέσω αποτελούν συνθέσεις που απεικονίζουν διάφορα περιστατικά από την καθημερινή ζωή, όπως και πρόσωπα επώνυμα, αλλά και άγνωστα.

Anef_Oriwn
Τρίτη 23/10/2012