Ανάρτηση 13/2009 (κυπριακή, επαναπροσεγγιστική αλλά και εκδρομική) – Η “Παραδεισένια κοιλάδα” – ένα άρθρο του Σενέρ Λεβέντ.

Σήμερα αντί κάποιου δικού μου κειμένου θα προχωρήσω στην ανάρτηση/αναδημοσίευση ενός άρθρου του Τουρκοκύπριου δημοσιογράφου Σενέρ Λεβέντ από τη στήλη του “Ημερολόγιο” στην εφημερίδα “Πολίτης” της Τρίτης 24 του Φεβράρη. (Link: http://www.politis-news.com/cgibin/hweb?-A=855277&-V=archivecolumns)...

Ο Λεβέντ(1) “ανήκει” (εντός εισαγωγικών η λέξη γιατί δεν εκδίδονται κοτσσιάνια για τις όποιες ιδεολογικοπολιτικές εντάξεις) στην ευρύτερη (τουρκο)κυπριακή Αριστερά και αποτελεί μια τολμηρή φωνή μέσα στην τουρκοκυπριακή κοινότητα. Ουκ ολίγες φορές ήρθε σε ρήξη κι αντιπαράθεση με την καθεστωτική τάξη στα κατεχόμενα και μάλιστα σε καιρούς πιο δύσκολους (επί εποχής Ντενκτάς). Τα κείμενα του, στα οποία πέραν από τις κατά βάση σωστές διαπιστώσεις του για τα δρώμενα και διαδραματιζόμενα στην Κύπρο, καθώς και τα (επί)κριτικά σχόλια του για τις πολιτικές (κι όχι μόνο) ηγεσίες των δύο κοινοτήτων (σωστές ή λάθος οι τοποθετήσεις του, δεν είναι της ώρας), παράλληλα χαρακτηρίζονται κι από μια απαισιοδοξία ή έχουν μια αδιέξοδη κατάληξη (ίσως γιατί κι ίδιος δεν βλέπει ευοίωνα τα μέλλον της Κύπρου και τις εξελίξεις).

Το εν λόγω άρθρο του Λεβέντ (που θα το παραθέτω πιο κάτω), το επέλεξα, πρώτον γιατί διαπνέεται από ένα πνεύμα αισιοδοξίας (στον επίλογο του λέει “… Φανταστείτε, Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι να στρώνουν μεγάλα τραπέζια σε καταπράσινα λιβάδια. Να έχει γίνει ειρήνη. Να έχουμε απαλλαγεί από όπλα και στρατεύματα. Όλοι να τραγουδούν και να πίνουν κρασί ...”), δεύτερον, γιατί αναφέρεται σε κάποια ιστορικά γεγονότα που θέλω να σχολιάσω και τρίτο, (που σε σχέση και με τη γεωγραφία της περιοχής στην οποία αναφέρεται ο Λεβέντ - της “Παραδεισένιας κοιλάδας”) μου δίνεται η ευκαιρία να προσθέσω κάποιες ενημερωτικές (ταξιδιωτικές) πληροφορίες διανθισμένες με αυτοβιογραφικά (δικά μου) στοιχεία.

(Η αρίθμηση που υπάρχει στο κείμενο του Λεβέντ είναι δική μου. Οι αριθμοί παραπέμπουν στα σχόλια που παραθέτω μετά το άρθρο. Προσπάθεια μου ήταν να βάλω και ένα μικρό χάρτη της περιοχής, αλλά δεν κατέστη δυνατό).


Παραδεισένια κοιλάδα(του Σενέρ Λεβέντ).
Μια καταπράσινη κοιλάδα στους πρόποδες του Τροόδους. Και αξιαγάπητα χωριά κατάσπαρτα στους ψηλούς λόφους. Δωρός, Μονάγρι, Σιλίκου, Τριμίκλινη, Λάνια. Εδώ είναι η κοιλάδα του Κούρρη(2). Μοιάζει με παράδεισο. Παλιά τα περισσότερα από αυτά τα χωριά ήταν μεικτά. Τούρκοι και Έλληνες ήταν συγγενείς. Λινοβάμβακοι(3). Από το παράθυρο του δεύτερου ορόφου του σπιτιού που μας φιλοξενούσε φαινόταν η θαυμάσια ομορφιά ολόκληρης της κοιλάδας και οι χιονισμένες κορφές του Τροόδους. Ακόμη και οι αμερικανικοί σταθμοί παρακολούθησης που βρίσκονται σε εκείνες τις κορφές. Όταν τους κοιτάς από μακριά μοιάζουνε με τεράστιες χιονοστιβάδες. Στο σπίτι αυτό μαζί μου ήταν φιλοξενούμενος και ο Μεχμέτ. Δείχνοντας το χωριό του που βρισκόταν στους απέναντι λόφους τον έπιανε η θλίψη. “Μέχρι τα 20 μου χρόνια έζησα σε εκείνο το χωριό”, λέει, “εκεί ήταν η πρώτη μου αγάπη, οι πρώτες μου αγωνίες και οι παιδικές μου αναμνήσεις”. Όταν τα άφησαν και έφυγαν οι Τουρκοκύπριοι εδώ έμεινε μόνο ελληνοκυπριακός πληθυσμός. Σε αυτή την παραδεισένια κοιλάδα. Να είχαν στόμα και να μιλούσαν οι ανθισμένες αμυγδαλιές(4). Να μας διηγούνταν τα παλιά. Τις μέρες που πέρασαν. Δεν υπήρξε ποτέ καβγάς μεταξύ Τούρκων και Ελλήνων σε αυτή την περιοχή. Δεν είχε χυθεί καθόλου αίμα. Κανείς δεν είχε σκοτώσει κανέναν. Τα χωριά μπορούσαν να μοιράζουν αδελφικά μεταξύ τους ακόμη και το νερό. Ρώτησα και το Μεχμέτ: “Πώς περνούσατε εδώ;”. “Πολύ καλά”, μου είπε.
Είμαστε στο χωριό Δωρός. Στο σπίτι του Γιαννάκη Κατσέρα. Μάζεψε τους Έλληνες και τους Τούρκους φίλους του. Γιόρταζε τα 60ά του γενέθλια. Η αγαπητή του σύζυγος, με την αβρή και ευγενική της συμπεριφορά, ενδιαφερόταν για τους φιλοξενούμενούς της έναν προς έναν με το ζεστό της χαμόγελο που δεν έλειπε από το πρόσωπό της. Ο δε Γιαννάκης, μας περιέγραψε τη φιλία του με ένα λευκό περιστέρι που κάθεται κάθε μέρα στα κόκκινα κεραμίδια στην άκρη του παραθύρου. Έρχεται και κάθεται εκεί, λέει, κάθε μέρα το περιστέρι. Αν δεν είναι εκεί ο Γιαννάκης, αρχίζει, λέει, να κτυπάει το παράθυρο. Για να έρθει.

Πρώτη φορά ήρθα σε αυτή την κοιλάδα(5). Και χαίρομαι πολύ που ήρθα. Το χώμα είναι πεντακάθαρο. Δεν υπάρχουν ομαδικοί τάφοι κάτω από αυτό. Ποτίζεται όχι με αίμα, αλλά με τα νερά του ποταμιού που είναι κρύα σαν το χιόνι. Αυτό είναι που κάνει την πατρίδα να είναι πατρίδα. Καθώς γυρίζω τα ορεινά χωριά της Κερύνειας, πάντα με φόβο πατάω το χώμα. Για να μην πατήσω πάνω σε κάποιον ομαδικό τάφο χωρίς να το ξέρω. Ύστερα, όταν σκάφτηκαν τα χώματα αυτά [στην Κερύνεια – σημείωση δική μου] βρεθήκαμε αντιμέτωποι με τη θλιβερή μας πραγματικότητα. Από εκεί βγήκαν πολλά οστά που είχαν πυροβοληθεί. Για χρόνια πατούσαμε και περνούσαμε από τα χώματα αυτά χωρίς να ξέρουμε.

Ο καιρός είναι συννεφιασμένος. Ρίχνει βροχή ανάμεικτη με χαλάζι. Στο σπίτι ανάβει το τζάκι. “Όλο το φταίξιμο ανήκει στον Μακάριο”, μου λέει ένας από τους φιλοξενούμενους. Γιατί; Επειδή δεν μάζεψε τα όπλα. Η πιο σοβαρή ευκαιρία για ειρήνη χάθηκε, λέει, κατά την περίοδο Μακαρίου. Αυτά μας τα είχε πει και ο Πλουτής Σέρβας όταν τον είχαμε επισκεφτεί κάποτε στο σπίτι του. Ο Πλουτής Σέρβας(6) ήταν από τους ιδρυτές του Κομουνιστικού Κόμματος Κύπρου. Του κομουνιστικού κόμματος που ιδρύθηκε αμέσως μετά την επανάσταση του Λένιν στη Σοβιετική Ένωση. Ποτέ δεν θέλησε την ένωση. Ακόμη και στα τελευταία του πονούσε και ήταν όλος παράπονο. Το ΑΚΕΛ που έπρεπε να τον τιμήσει, τσιγκουνεύτηκε να το πράξει δυστυχώς. Ο Σέρβας δεν συγχώρεσε καθόλου τον Μακάριο.
Ο άνθρωπος πρέπει να γυρίζει και να μυρίζει όλες τις γωνιές της πατρίδας του. Χωρίς να ξεχωρίζει βορρά και νότο. Στο χωριό Δωρός ασχολούνται με την παραγωγή κρασιού. Φτιάχνουν αγνό κρασί εκεί. Καθώς ανεβαίναμε στο σπίτι του που βρίσκεται πάνω σε ένα ψηλό λόφο, ο Γιαννάκης μας έδειξε ένα καταπράσινο άδειο χωράφι. Είναι δικό του, λέει. “Εκεί ουσιαστικά πρέπει να στρώσουμε το τραπέζι”, είπε. Σκεφτείτε. Φανταστείτε. Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι να στρώνουν μεγάλα τραπέζια σε καταπράσινα λιβάδια. Να έχει γίνει ειρήνη. Να έχουμε απαλλαγεί από όπλα και στρατεύματα. Όλοι να τραγουδούν και να πίνουν κρασί. Στην κοιλάδα του παραδείσου. Δεν αξίζει αυτό το όνειρο;"

Σημειώσεις, σχόλια και παρατηρήσεις του Ιστολόγου:

1. Ο Σενέρ Λεβέντ και η εφημερίδα του, η τουρκοκυπριακή “Αφρίκα” που εκδίδεται στον τουρκοκυπριακό τομέα της Λευκωσίας, έχει συνάψει (εν όψει των επικείμενων – τον Απρίλη - βουλευτικών εκλογών στην τουρκοκυπριακή κοινότητα) συμμαχία με το μικρό Αριστερό (τουρκοκυπριακό) Κόμμα “Ενωμένη Κύπρος” (το οποίο έχει Πρόεδρο τον Ιζέτ Ιζτζάν), με τ’ όνομα “Κίνημα Γιασεμί για την Ενωμένη Κύπρο”.

Παρακάτω παραθέτω ένα μικρό απόσπασμα από το “Μανιφέστο” της Συμμαχίας, όπου η κατοχή λέγεται με τ’ όνομα της: “Οι συνθήκες που δημιουργήθηκαν στην Κύπρο μας αναγκάζουν να λάβουμε μέρος σε αυτές τις εκλογές που θεωρούμε πως γίνονται για το θεαθήναι σε τούτα τα εδάφη που βρίσκονται υπό την υποτελή διοίκηση της Τουρκίας, να συμμετάσχουμε στο παιχνίδι της διοίκησης - μαριονέτας σε αυτές τις συνθήκες και με αυτό τον τρόπο να χαλάσουμε το παιχνίδι αυτό. Δυστυχώς, δεν ωφελεί σε τίποτα πια το μποϊκοτάρισμα, που προηγουμένως θεωρούσαμε ότι θα μπορούσε να ήταν ένα αποτελεσματικό όπλο για να εξηγήσουμε στον κόσμο την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε ...”. (Link: http://www.politis-news.com/cgibin/hweb?-A=857888&-V=archivecolumns)

2. Η περιοχή αυτή ονομάζεται στην ουσία Κοιλάδα του Κούρρη και Ξυλούρικου (λόγω των ομώνυμων ποταμών). Τα χωριά της Κοιλάδας αυτής είναι η Λάνια (για όσους θυμούνται, στο χωρίο αυτό και παρά τον κύριο δρόμο προς το Τρόοδος υπήρχε ένα τεράστιο δέντρο που αποτελούσε και τουριστική ατραξιόν για τους ταξιδεύοντες από και προς τα βουνά – δυστυχώς όμως τούτο ξεραθηκε πριν κάποια χρόνια), η Συλίκου (ήταν κάποτε μικτό χωριό), ο Άγιος Γεώργιος, ο Δωρός, η Κορφή, το Λιμνάτι, το Μονάγρι, ο Άγιος Μάμας, η Άλασσα, το Καπηλειο και η Απαισιά. [Επίσης μικτό χωριό στην περιοχή (λίγο ψηλότερα) ήταν και ο Μονιάτης, ενώ χαμηλότερα βρίσκονταν μερικά άλλα μικτά χωριά ή αμιγώς τουρκοκυπριακά όπως οι Κυβίδες, το Καντού, τα Πλατανίσκια (όπου ζει και δημιουργεί ο γνωστός χαράκτης Χαμπής Τσαγκάρης και υπάρχει εκεί και Μουσείο Χαρακτικής – ίσως αναφερθώ σ’ αυτά μελλοντικά), η Ανώγυρα (κι αυτό το χωριό με τουριστικό ενδιαφέρον), ο Άγιος Θωμάς (που ενώ ήταν αμιγώς τουρκοκυπριακό φέρει όνομα αγίου), η Αλέκτορα, η Αυδήμου ...]

3. Λινοβάμβακοι (ή Λινοπάμπατζιοι) - εξισλαμισθέντες χριστιανοί που διατηρούσαν κρυφά το θρήσκευμα τους (κρυπτοχριστιανοί). [Ίσως τούτο να έχει σχέση και με το φαινόμενο αμιγώς τουρκοκυπριακά χωριά να είχαν ονόματα αγίων (του χριστιανισμού) όπως ο Άγιος Θωμάς που ανάφερα πιο πάνω, Άγιος Ευστάθιος και Άγιος Συμεών στην Καρπασία, Άγιος Θεόδωρος Τηλλυρίας ...]

4. Κάθε Φεβράρη (προς το τέλος του) στην περιοχή γίνεται και η Γιορτή της Ανθισμένης Αμυγδαλιάς. Να την έχετε στα υπ’ όψη σας για του χρόνου.

5. Εγώ επισκέφτηκα για πρώτη φορά την περιοχή (οικογενειακώς) πριν μερικά χρόνια (νομίζω το 2005), λαμβάνοντας μέρος στην ετήσια εκδήλωση που διοργανώνει κάθε τέλος Σεπτεμβρίου η Πολεοδομία για τις Ευρωπαϊκές Μέρες Πολιτιστικής (μπορεί και Αρχιτεκτονικής) Κληρονομιάς. Μέσα στα πλαίσια του προγράμματος της εκδήλωσης ξεναγηθήκαμε (με παλιό αγροτικό λεωφορείο) και γνωρίσαμε τα χωριά της Κοιλάδας του Ξυλικουρίου. Ήταν όντως μια πολύ όμορφη και επιμορφωτική εμπειρία.

Σε κάποιο από τα χωριά (δεν θυμάμαι ακριβώς ποιο – πρέπει να ήταν η Συλίκου ) που ήταν και μικτό στο παρελθόν (στους παλιούς καλούς καιρούς όταν όπως λέει κι ο Λεβέντ “… Δεν υπήρξε ποτέ καβγάς μεταξύ Τούρκων και Ελλήνων σε αυτή την περιοχή. Δεν είχε χυθεί καθόλου αίμα. Κανείς δεν είχε σκοτώσει κανέναν. Τα χωριά μπορούσαν να μοιράζουν αδελφικά μεταξύ τους ακόμη και το νερό…”), είδαμε στο χωριό αυτό κι ένα αναπαλαιωμένο τζαμί. Μάλιστα εκείνη την ημέρα (ήταν και Κυριακή, γιορτή και σκόλη) είχε και επισκέπτες τουρκοκύπριους στο χωριό (σίγουρα παλιούς κατοίκους του ή με καταβολές απ’ εκεί).
[Να σημειώσω ότι η εκδήλωση εκείνη γινόταν μετά το άνοιγμα των οδοφραγμάτων και την επανασύνδεση πολλών παλιών γνωστών από τις δυο κοινότητες κι όταν Υπουργός Εσωτερικών – πολιτικός προϊστάμενος του Τμήματος Πολεοδομίας – ήταν ακόμα ο Αντρέας Χρίστου].

6. Ο Πλουτής Σέρβας ήταν ένα από τα ιστορικά στελέχη της Κυπριακής Αριστεράς (τόσο του ΚΚΚ όσο και του ΑΚΕΛ). Ήταν σίγουρα μια χαρισματική προσωπικότητα αλλά παράλληλα και αμφιλεγόμενη σε σχέση με τις πρακτικές που ακολουθούσε και τις τελικές πολιτικές του επιλογές.
Θυμάμαι πριν καμπόσα χρόνια (αρχές της δεκαετίας του ’90, αν δεν κάνω λάθος – κι όταν ο Σέρβας ήταν ήδη και σε προχωρημένη ηλικία), είχα παρακολουθήσει μια συνέντευξη του από τηλεοράσεως (στο ΡΙΚ στο πρόγραμμα “Χωρίς Πλαίσια” με τον Τάκη Χατζηγεωργίου) και με είχε εντυπωσιάσει. Ανακαλώ στη μνήμη μου τη διαύγεια πνεύματος που είχε καθώς και τη τοποθέτηση του ότι ήταν άθεος. Τούτο το ‘κανε και πράξει καθώς επιθυμία του ήταν όταν θα πέθαινε η σορός του να αποτεφρωνόταν, όπως και έγινε (στην Αγγλία).

[Τούτο ζήτησε να γίνει και με τη σορό της και η εξαίρετη ελληνίδα τραγουδίστρια (η μούσα των Μικρούτσικων) Μαρία Δημητριάδη (που πέθανε από καρκίνο το Γενάρη). Οφείλω να πω ότι ΤΗΣ ΧΡΩΣΤΩ ΕΝΑ POST! (Υπήρξε η αοιδός που συνόδευε την επαναστατικότητα των νεανικών μου χρόνων)!!!]

Η αποβολή/διαγραφή του Σέρβα από το ΑΚΕΛ δημιούργησε μια μακροχρόνια διαμάχη και αντιπαλότητα (με την μετέπειτα ηγεσία του ΑΚΕΛ), η οποία είχε πιο πολύ τα χαρακτηριστικά μιας πικκαρισμένης κόντρας – πιο πολύ από πλευράς Σέρβα, καθώς φαίνεται πως δεν ήταν μόνο τον Μακάριο που “… δεν συγχώρεσε καθόλου …”, αλλά και το ΑΚΕΛ!). Τα κείμενα του διακρίνονταν (κατά τη δική μου γνώμη πάντοτε) από μια επιθετική κριτική έναντι του ΑΚΕΛ με αποτέλεσμα να διερωτούμαι κάποτε αν το ‘κανε ΚΑΙ από πίκκα (για την αποβολή του). Π.χ. υπήρχε και το οξύμωρο ενώ από τη μια (όπως λαλεί κι ο Λεβέντ) “… Ποτέ δεν θέλησε την ένωση …”, από την άλλη στήριζε (λεκτικά) τον αγώνα της ΕΟΚΑ (που υποτίθεται) είχε στόχο την Ένωση.

Ανεξάρτητα όμως απ’ όλα αυτά (και τις όποιες διαφωνίες από πλευράς ΑΚΕΛ για τις πολιτικές επιλογές του Σέρβα), πιστεύω ότι στα τελευταία χρόνια της ζωής του, οι σχέσεις των δύο πλευρών θα μπορούσαν να βελτιωθούν με εκατέρωθεν κινήσεις και πρωτοβουλίες. Νομίζω ότι έχει ωριμάσει πλέον ο χρόνος και είναι καιρός για αποκατάσταση της μνήμης του μέσα στο χώρο της Αριστεράς και για αναγνώριση της συνεισφοράς του στην ανάπτυξη του Αριστερού κινήματος στην Κύπρο (όπως και κάποιων άλλων διαγραφέντων Αριστερών όπως π.χ. ο Αδάμος Αδάμαντος).
Σημείωση: Δυο αναρτήσεις (με κείμενα και φωτογραφίες) για το Πλουτή Σέρβα έκανε πρόσφατα κι ο Phivos Nicolaides στο blog του. Τα links είναι:
i. http://phivosnicolaides.blogspot.com/2009/03/blog-post_26.html - Ο “Στερνός Λόγος” του Πλουτή Σέρβα που έγραψε πριν πεθάνει (φυσικά) και ο οποίος διαβάστηκε ως επικήδειος λόγος, σε μια σεμνή τελετή που έγινε την επομένη του θανάτου του στο σπίτι του.
ii. http://phivosnicolaides.blogspot.com/2009/03/blog-post_23.html - Η “αγιογραφία” του Πλουτή Σέρβα γραμμένη από τον blogοδεσπότη Phivo Nicolaide.

Anef_Oriwn
Κυριακή 5/4/2009