Κυριακή 13 Ιουνίου 2010

Ανάρτηση 43/2010 [φίλο-ομοσπονδιακή, κυπριακή κι αναδημοσιευμένη] – Παρουσίαση ενός άρθρου για τη Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία ...

{Πρόθεση μου ήταν αυτή η ανάρτηση να είχε άλλο θέμα και μαλιστα προγραμμάτιζα να την κάμω από χτες ... Πιο συγκεκριμένα σκεφτόμουν να καταπιαστώ την τελική φάση του Παγκοσμίου Ποδοσφαιρικού Κυπέλλου που έχει ήδη ξεκινήσει και διεξάγεται σε γήπεδα πόλεων της Νοτίου Αφρικής – την πάλαι ποτέ χώρα του απαρτχάιντ. ΔΕΝ θα ασχολούμουν τόσο με τα αγωνιστικά και τα καθαρά ποδοσφαιρικά της κορυφαίας αυτής παγκόσμιας ποδοσφαιρικής εκδήλωσης, αλλά με κάποιες άλλες παράπλευρες πτυχές της [οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές] ... Άστε που ΜΑΣ δίνετε και η ευκαιρία να μάθουμε πολλά και διαφορά [γεωγραφικά και πολιτικά] για τες χώρες που συμμετέχουν. Πολύ ενδιαφέροντα πράγματα γράφει καθημερινώς ο Πέτρος ΧατζιηΧριστοδούλου στη στήλη του “Πετρολογώντας” στο αθλητικό ένθετο “Goal” του “Φιλελεύθερου” ...
Λόγω όμως κάποιου αναπάντεχου προβλήματος [αναπάντεχα προκύπτουν αυτά] με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή μου, [όπου είχα μαζεμένο υλικό γι' αυτό το θέμα], η ανάρτηση για το Παγκόσμιο Κύπελλο αναβάλλεται για την επόμενη βδομάδα.
[Για την ώρα το computer ΜΟΥ βρίσκεται στην εντατική για αποθεραπεία, πιστεύω όμως ότι τελικά θα την σκαπουλάρει χωρίς συνέπειες] ...

Θέλοντας όμως να ανανεώσω τη θεατρολογία του Blog, θα προχωρήσω [υιοθετώντας γην προσφιλή και αποδοτική μέθοδο του copy-paste] θα προχωρήσω στην ανάρτηση ενός πολύ ενδιαφέροντος κειμένου για την Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία. Το αλίευσα από τον ηλεκτρονικό “Πολίτη” - το βρήκα στο διαδίκτυο της 18ης του Απρίλη της τρέχουσας χρονιάς. Να σημειώσω ότι το συγκεκριμένο άρθρο ΔΕΝ το είδα στην έντυπη εκδοσή της εφημερίδας! [Στο διαδίκτυο αναφέρεται ότι το άρθρο είναι δημοσιευμένο σελ. 13, άλλα ΔΕΝ υπάρχει εκεί]...
Το άρθρο φέρει τον τίτλο “Διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία: αξιολόγηση της επιλογής και των πιθανοτήτων επιτυχίας” και συγγραφέας του είναι κάποιος Σωκράτης Σολομίδης, τον οποίο όχι μόνο ΔΕΝ τον γνωρίζω αλλά ΔΕΝ έχω ιδέα ποιος είναι. Ο αρθρογράφος καταπιάνεται με τα θετικά και τα αρνητικά της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας. Επειδή το όλο άρθρο περιέχει αρκετά ενδιαφέρουσες θέσεις κι απόψεις το παραθέτω αυτούσιο, πιστεύοντας και ελπίζοντας ότι τούτο θα αποτελέσει το έναυσμα ή/και θα δώσει τροφή για συζητήσεις για το επίμαχο αυτό θέμα της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας.}


********************************************
Διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία: αξιολόγηση της επιλογής και των πιθανοτήτων επιτυχίας.
[του Σωκράτη Σολομίδη, “Πολίτης” 18/4/2010, σελ. 13 – link:
http://www.politis-news.com/cgibin/hweb?-A=941025&-V=archivecolumns&-p]:

[Οι επιχρωματώσεις και οι υπογραμμίσεις είναι δικές ΜΟΥ].


Εισαγωγή
Το μοντέλο της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας αποτελεί τη βάση πάνω στην οποία διεξάγονται οι διαπραγματεύσεις για λύση του Κυπριακού από το 1977.

Η ανάλυση που ακολουθεί θα επιχειρήσει πρώτα να απαντήσει σε συντομία το ερώτημα κατά πόσο αυτή η επιλογή είναι η κατάλληλη κάτω από τις σημερινές περιστάσεις και μετά θα εξετάσει τους παράγοντες που συντείνουν στην αποδοχή και επιτυχή λειτουργία ενός τέτοιου συνεταιριστικού πολιτεύματος σε σχέση με τα κυπριακά δεδομένα. Η όλη προσέγγιση βασίζεται στο βιβλίο "Thinking about Democracy: power sharing and majority rule in theory and practice" του καθηγητή Arend Lijphart, ο οποίος θεωρείται διεθνώς αυθεντία σε θέματα δημοκρατικών συνεταιριστικών πολιτευμάτων (power sharing democracies). Οι πολιτικές θεωρίες και οι εμπειρικές διαπιστώσεις που πηγάζουν από τη μακρόχρονη μελέτη πολλών χωρών μπορούν να συμβάλουν στην καλύτερη κατανόηση του κυπριακού προβλήματος και των προοπτικών επίλυσής του, καθώς και στην εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων.

Κατάλληλη επιλογή
Οι δημοκρατίες συνήθως κατηγοριοποιούνται είτε σε προεδρικές/κοινοβουλευτικές είτε σε ομοσπονδίες/ενιαία κράτη. Αν και οι διάφορες δημοκρατίες που συναντούμε σήμερα έχουν πολλά κοινά βασικά χαρακτηριστικά, εντούτοις δεν θα βρούμε δύο πανομοιότυπες, καθώς η καθεμιά εξελίσσεται μέσα σε διαφορετικές συνθήκες. Το ζητούμενο για κάθε κράτος είναι η υιοθέτηση ενός πολιτεύματος που το νομιμοποιεί έναντι στην κοινωνία των πολιτών που το αποτελούν. Διαφορετικά, το κράτος τίθεται υπό αμφισβήτηση με αρνητικά συνεπακόλουθα που μπορεί και να απειλήσουν την ίδια την ύπαρξή του.
Η λειτουργία της δημοκρατίας παρουσιάζεται ιδιαίτερα δύσκολη σε κράτη με ανομοιογενή πληθυσμό όπου υπάρχουν σαφείς και βαθιές διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα σε συμπαγείς και συγκροτημένες ομάδες με βάση εθνικά χαρακτηριστικά, γλώσσα, θρησκεία, ιδεολογία. Ο γνωστός Άγγλος φιλόσοφος του 19ου αιώνα John Stuart Mill θεωρούσε τη δημοκρατία σχεδόν αδύνατη σε πολυεθνικές κοινωνίες και εντελώς αδύνατη σε χώρες χωρίς κοινή γλώσσα. Ο καθηγητής Lijphart, που ασχολήθηκε για σαράντα χρόνια με τη μελέτη, ανάλυση, εξέλιξη και αξιολόγηση των δημοκρατικών θεσμών ανά το παγκόσμιο, παρουσιάζεται σχετικά πιο αισιόδοξος και προκρίνει ως πιο κατάλληλο για τις περιπτώσεις αυτές το συνεταιριστικό πολίτευμα (power sharing).
Ο ορισμός του συνεταιριστικού πολιτεύματος που υιοθετεί ο Lijphart χρήζει ιδιαίτερης προσοχής.
Τα γνωρίσματά του είναι τέσσερα:
(1) συλλογικές κυβερνήσεις με συμμετοχή όλων των ομάδων/κοινοτήτων
(2) πολιτιστική αυτονομία για τις κοινότητες (η οποία μπορεί να πάρει 3 μορφές- ομοσπονδία όπου υπάρχει σαφής γεωγραφικός διαχωρισμός, ξεχωριστή αυτόνομη παιδεία με κρατική στήριξη, διαφορετικό νομικό πλαίσιο σε προσωπικά θέματα όπως γάμος, διαζύγιο, κηδεμονία παιδιών)
(3) αναλογική συμμετοχή των ομάδων στα θεσμικά όργανα και κρατικές υπηρεσίες
(4) το δικαίωμα βέτο σε μειονότητες για σημαντικά θέματα (θεσμοθετημένο ή απλώς κοινά αποδεκτό).
Το βασικό μοντέλο δημοκρατίας λειτουργεί σύμφωνα με την αρχή της πλειοψηφίας και παράλληλα κατοχυρώνει συνταγματικά τα ατομικά δικαιώματα και ελευθερίες των πολιτών από τυχόν "τυραννία της πλειοψηφίας". Το συνεταιριστικό δημοκρατικό μοντέλο προχωρεί ένα βήμα πιο πέρα και αναγνωρίζει δικαιώματα, όχι μόνο σε άτομα, αλλά και σε σύνολα, ώστε να διασφαλίζει ότι οι συγκροτημένες μειονότητες δεν θα αποκλείονται μόνιμα από τη συμμετοχή στη διακυβέρνηση της χώρας και ότι η κουλτούρα τους θα τυγχάνει ισότιμου σεβασμού.
Το μοντέλο αυτό έχει υιοθετηθεί από αριθμό κρατών όπως η Ελβετία (από το 1943), Βέλγιο (από το 1970) Μαλαισία (από το 1975) Ινδία (από το 1948) Λίβανος (από το 1943- 1975 και ξανά από το 1989). Πιο πρόσφατα παραδείγματα αποτελούν η Νότιος Αφρική, η Βόρειος Ιρλανδία και η Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ολλανδία, για πενήντα χρόνια μέχρι το 1967, και η Αυστρία, για είκοσι χρόνια μέχρι το 1966, ακολούθησαν αυτό το πρότυπο.
Το power sharing δεν αποτελεί εύκολη λύση και δύσκολα επιτυγχάνει, όπως φαίνεται από την αποτυχία του σε χώρες όπως η Νιγηρία και η Ουρουγουάη, τα προβλήματα του γειτονικού Λιβάνου, την εγκατάλειψή του το 1993 μόλις μετά από 4 χρόνια από την Τσεχοσλοβακία που οδήγησε στη "βελούδινη" διχοτόμηση. Σοβαρά προβλήματα παρατηρούνται στη Β. Ιρλανδία και στη Βοσνία, όπου εισήχθη πρόσφατα, αλλά και στο Βέλγιο παρά το ότι υπάρχει μεγάλη εμπειρία.


Στην περίπτωση της Κύπρου, εύκολα μπορεί κάποιος να διαπιστώσει ότι το πολίτευμα του 1960 ικανοποιεί πλήρως και τα τέσσερα χαρακτηριστικά που καθορίζουν το συνεταιριστικό μοντέλο (υπενθυμίζεται ότι η ομοσπονδία δεν είναι απαραίτητο στοιχείο). Θα μπορούσε εύλογα κάποιος να σκεφτεί μετά την αποτυχία του συστήματος αυτού ότι η λύση του Κυπριακού θα έπρεπε να αναζητηθεί αλλού. Όμως, τα γεγονότα του 1974, η τουρκική εισβολή και κατοχή, και ο επιβληθείς γεωγραφικός διαχωρισμός των Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων εδώ και 36 χρόνια, έχουν καταστήσει τις διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στις δύο κοινότητες πολύ πιο έντονες και βαθιές απ' ό,τι ήταν το 1960. Συνεπώς, σύμφωνα με την πολιτική θεωρία του Lijphart, για τέτοιες περιπτώσεις, η καλύτερη επιλογή παραμένει να είναι η συνεταιριστική (νοουμένου όσον αφορά την ελληνοκυπριακή πλευρά ότι επιδίωξή της συνεχίζει να είναι η διατήρηση του κυπριακού κράτους, η αποφυγή της διχοτόμησης και η αποχώρηση των κατοχικών δυνάμεων, όπως τουλάχιστον είναι η δημόσια θέση όλων των πολιτικών παρατάξεων). Η επιδιωκόμενη λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας όντως συμβαδίζει με το συνεταιριστικό μοντέλο (εξασφαλισμένη συμμετοχή των δύο κοινοτήτων στη διακυβέρνηση, πολιτιστική αυτονομία, αναλογική συμμετοχή στα όργανα του ομόσπονδου κράτους, καθώς και στοιχεία βέτο στη μειονότητα). Η μόνη ουσιαστική διαφορά με το μοντέλο του 1960 είναι ο θεσμός της ομοσπονδίας. Ίσως αυτό να εξηγεί τη σημασία που αποδίδεται στον όρο και τη θύελλα αντιδράσεων στο πρόσφατο ενημερωτικό φυλλάδιο της Κυβέρνησης για την ομοσπονδία. Όμως, στην πραγματικότητα, η οποιαδήποτε αμφισβήτηση δεν στρέφεται εναντίον της ομοσπονδίας per se, αλλά εναντίον του συνεταιριστικού πολιτεύματος που περιλαμβάνει την ομοσπονδία ως συστατικό του στοιχείο. Εξάλλου, είναι αμφίβολο αν θα υπήρχαν οποιεσδήποτε αντιδράσεις αν το προτεινόμενο ομοσπονδιακό μοντέλο ήταν αυτό των ΗΠΑ, Γερμανίας, Βραζιλίας ή Αυστραλίας που δεν αναγνωρίζουν ειδικά δικαιώματα σε ομάδες ή κοινότητες (απουσιάζουν, δηλαδή, τα καθαρά συνεταιριστικά στοιχεία).

Παράγοντες επιτυχίας
Όπως προαναφέρθηκε, η εμπειρία στην Κύπρο και σ' άλλα κράτη είναι ενδεικτική των δυσκολιών στην υιοθέτηση και εφαρμογή του συνεταιριστικού πολιτεύματος. Ο Lijphart, κάνοντας μια διαχρονική συγκριτική αξιολόγηση ανάμεσα στα διάφορα κράτη που υιοθέτησαν αυτό το πολίτευμα, κατέληξε σε εννέα παράγοντες που επηρεάζουν σε πρώτο στάδιο την πιθανότητα συμφωνίας για εισαγωγή και σε δεύτερο την πιθανότητα επιτυχούς λειτουργίας του. Με την εξέταση των εννέα αυτών παραγόντων σε σχέση με τα κυπριακά δεδομένα μπορούμε να εκτιμήσουμε με αντικειμενικά κριτήρια την πιθανότητα, χαμηλή μέχρι ψηλή, υιοθέτησης και επιτυχούς εφαρμογής του υπό συζήτηση συνεταιριστικού μοντέλου της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας στην Κύπρο. Τονίζεται ότι μιλούμε για πιθανότητες, συνεπώς η θετική αξιολόγηση ακόμα και στα εννέα κριτήρια δεν εγγυάται την επιτυχία, ούτε, αντίστροφα, μια αρνητική αξιολόγηση συνεπάγεται σίγουρη αποτυχία.Από τους εννέα παράγοντες, οι δύο πρώτοι θεωρούνται ως οι πιο σημαντικοί:

(1) Το μεγαλύτερο εμπόδιο στην αποδοχή του συνεταιριστικού πολιτεύματος αποτελεί η ύπαρξη μιας συμπαγούς μεγάλης πλειοψηφίας, η οποία είναι πολύ δύσκολο να δεχτεί να μοιραστεί την εξουσία με μια μικρή μειονότητα. Ο Lijphart αναφέρεται ειδικά στην Κύπρο και θεωρεί τον παράγοντα αυτό ως την κύρια αιτία για την αποτυχία του καθεστώτος του 1960. Η μεγάλη αντίθεση σήμερα στους κόλπους της ελληνοκυπριακής πλευράς στην εκ περιτροπής προεδρία είναι απότοκο αυτής της μεγάλης πληθυσμιακής ανισότητας των δύο κοινοτήτων (παρενθετικά αξίζει να σημειωθεί η προτροπή του Lijphart για αποφυγή του προεδρικού συστήματος σε συνεταιριστικά πολιτεύματα, διότι το σύστημα αυτό συγκεντρώνει και προσωποποιεί την εξουσία σε ένα άτομο, γεγονός που προκαλεί μεγαλύτερη αντίδραση).
(2) Το δεύτερο σοβαρό εμπόδιο αποτελούν οι σημαντικές κοινωνικοοικονομικές διαφορές ανάμεσα στις ομάδες/κοινότητες. Η ευημερούσα κοινότητα τείνει να πιστεύει ότι η εξουσία δικαιωματικά της ανήκει και δεν επιθυμεί να τη μοιραστεί ούτε και να επιχορηγεί τις ασθενέστερες. Η μεγάλη οικονομική ανισότητα μεταξύ των δύο πλευρών στην Κύπρο και το λεγόμενο "κόστος της λύσης" που θα επιβάρυνε κυρίως τους Ελληνοκυπρίους, ήταν ένα από τα βασικά επιχειρήματα που προβλήθηκαν στην ελληνοκυπριακή πλευρά εναντίον του σχεδίου Ανάν.
(3) Αν υπάρχουν πολλές ομάδες που καλούνται να συμμετέχουν, τότε οι διαπραγματεύσεις είναι πιο δύσκολες και περίπλοκες. Αυτός ο παράγοντας δεν αποτελεί πρόβλημα στην Κύπρο, μια και ο διάλογος διεξάγεται ανάμεσα στις δύο κύριες ομάδες, ενώ οι υπόλοιπες είναι πολύ μικρές και απλώς ακολουθούν.
(4) Εκεί που δεν υπάρχει μεγάλη πλειοψηφούσα ομάδα, αν οι διάφορες ομάδες είναι παρόμοιου μεγέθους, τότε η κατάληξη σε συμφωνία διαμοιρασμού της εξουσίας είναι πιο εύκολη. Δεν ισχύει στην περίπτωση της Κύπρου.
(5) Ο μικρός πληθυσμός θεωρείται θετικός παράγοντας, διότι διευκολύνει τη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Ισχύει στην περίπτωση της Κύπρου.
(6) Η ύπαρξη κοινών εξωτερικών κινδύνων ή επιβουλών μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη εσωτερικής ενότητας (π.χ. ο πόλεμος της Ινδίας με την Κίνα το1962 βοήθησε την ενότητα στα δύσκολα πρώτα χρόνια μετά την ανεξαρτησία του 1948). Στην Κύπρο έχει συμβεί ακριβώς το αντίθετο: Οι δύο πλευρές ένιωθαν να απειλούνται μονομερώς, είτε από την Ελλάδα, είτε από την Τουρκία. Η τουρκική εισβολή το 1974 και η συνεχιζόμενη κατοχή δεν άφησαν περιθώρια για επίτευξη διακοινοτικής ενότητας. Επιπρόσθετα, κατέστησε το πρόβλημα πιο δυσεπίλυτο, διότι προστέθηκε η διεθνής πτυχή: κατοχικά στρατεύματα, έποικοι, ανεπάρκεια των εγγυήσεων.
(7) Η πληθυσμιακή συγκέντρωση των ομάδων σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές αποτελεί σοβαρό υποβοηθητικό παράγοντα, διότι επιτρέπει την υιοθέτηση του ομοσπονδιακού συστήματος που παρέχει μεγάλη αυτονομία και περιορίζει σημαντικά τα σημεία τριβής και διαφωνιών. Με αυτή την έννοια, η ομοσπονδιοποίηση της Κύπρου συνιστά σαφή βελτίωση και προσφέρει καλύτερη προοπτική επιτυχίας από το σύστημα του 1960. Όμως, οι συνθήκες που επιτρέπουν τώρα την ομοσπονδία, δηλαδή, ο γεωγραφικός διαχωρισμός των δύο κοινοτήτων, δημιουργήθηκαν από την Τουρκία με τη βία το 1974. Έστω κι αν έγινε αποδεκτή η ομοσπονδία ως ιστορικός συμβιβασμός από την ελληνοκυπριακή πλευρά, η προοπτική επιτυχίας δεν μπορεί να είναι η ίδια με μια χώρα όπου η γεωγραφική συγκέντρωση των ομάδων προέκυψε διαμέσου των αιώνων και είναι κοινά αποδεκτή (π.χ. Ελβετία).
(8) Η καλλιέργεια κοινής ταυτότητας και εμπιστοσύνης στο κοινό κράτος είναι παράγοντας που αποδυναμώνει τις χωριστικές τάσεις και μπορεί να συνυπάρξει με τις εθνικές, θρησκευτικές ή πολιτιστικές ταυτότητες των ξεχωριστών ομάδων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 κρατών αποτελεί σε διακρατικό επίπεδο απτό παράδειγμα αυτής της προσέγγισης. Στην Κύπρο, όμως, η αναχρονιστική παιδεία και η εθνικιστική πολιτική ελίτ και στις δύο πλευρές εμπόδισε και εξακολουθεί να είναι εμπόδιο στη δημιουργία ταυτότητας συνύπαρξης.
(9) Η ύπαρξη κουλτούρας συναίνεσης και συμβιβασμού διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην αποδοχή ενός συνεταιριστικού πολιτεύματος. Επιπρόσθετα, η συμπεριφορά της ηγεσίας μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά στην επικράτηση κλίματος συναίνεσης και συμβιβασμού. Η Ινδία είναι παράδειγμα χώρας με παράδοση συναίνεσης και με την τύχη να έχει ένα συναινετικό ηγέτη της εμβέλειας του Νεχρού κατά την καθοριστική περίοδο μετά την ανεξαρτησία. Στην Κύπρο, ούτε υπάρχει τέτοια παράδοση, αλλά ούτε και η ηγεσία έχει συμβάλει αποφασιστικά προς την κατεύθυνση αυτή. Σήμερα στην ελληνοκυπριακή πλευρά παρατηρείται ένα συνεχώς διογκούμενο αλαλούμ ανάμεσα στην ηγεσία που, προκαλώντας σύγχυση και αβεβαιότητα, περιορίζει περαιτέρω τις οποιεσδήποτε προοπτικές επιτυχίας. Ακόμα και μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων που αποδέχονται στην ουσία -και όχι μόνο φραστικά- την αναγκαιότητα του συνεταιριστικού μοντέλου για την επανένωση της Κύπρου επικρατεί έλλειψη πνεύματος συνεργασίας και αποφασιστικότητας. Στην τουρκοκυπριακή πλευρά, η αναμενόμενη εκλογή του απορριπτικού και εθνικιστή Έρογλου ως νέου ηγέτη συνιστά σοβαρή οπισθοδρόμηση (έστω και αν η Τουρκία έχει τον τελευταίο λόγο).

Σύμφωνα με την πιο πάνω ανάλυση των κυπριακών δεδομένων, ικανοποιούνται μόνο οι παράγοντες (3) και (5) που έχουν σχέση με το μικρό μέγεθος της χώρας και την ύπαρξη ουσιαστικά μόνο δύο κοινοτήτων που καλούνται να βρουν τρόπο συνύπαρξης. Οι υπόλοιποι εφτά παράγοντες δεν φαίνεται να ικανοποιούνται, συμπεριλαμβανομένων των δύο που θεωρούνται πιο σημαντικοί (απουσία συμπαγούς ομάδας με μεγάλη πληθυσμιακή πλειοψηφία και συνθήκες κοινωνικοοικονομικής ισότητας μεταξύ των ομάδων). Είναι ενδιαφέρον - και δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη - ότι η Ελβετία συμβαδίζει με όλους τους παράγοντες ενώ η Ινδία με εφτά (εκτός των δύο που ισχύουν για την Κύπρο).

Συμπέρασμα
Το συμπέρασμα που εξάγεται από την εφαρμογή της πολιτικής θεωρίας και των εμπειρικών διαπιστώσεων του καθηγητή Lijphart στο Κυπριακό δεν μπορεί να χαρακτηριστεί αισιόδοξο, όπως ίσως αναμενόταν με ένα τόσο πολύπλοκο και μακροχρόνιο πολιτικό πρόβλημα. Από τη μια, μπορεί να λεχθεί ότι το συνεταιριστικό πολίτευμα και, συγκεκριμένα, η δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία, αποτελεί την καλύτερη επιλογή για να ξεπεραστούν οι διαχωριστικές τάσεις που επικράτησαν στην Κύπρο από τη δεκαετία του 1950 και αποφυγή της διάσπασης. Από την άλλη, δεδομένης της μεγάλης απόκλισης της κυπριακής πραγματικότητας σε σχέση με τους εννέα παράγοντες που, σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία, συντείνουν στην επιτυχή εισαγωγή και λειτουργία τέτοιων καθεστώτων, οι πιθανότητες επιτυχίας κρίνονται χαμηλές.
Το πιο πάνω συμπέρασμα φαίνεται να δικαιώνει εν μέρει και τις δύο σχολές σκέψης που επικρατούν εδώ και χρόνια στην ελληνοκυπριακή πλευρά. Αυτούς που διαβλέπουν ότι η συνεταιριστική ομοσπονδία προσφέρει τη μόνη προοπτική για αποφυγή της διχοτόμησης, αλλά ίσως υπερτιμούν τις πιθανότητες επιτυχίας και αυτούς που, ανοικτά ή συγκεκαλυμμένα, αμφισβητούν τη δυνατότητα επιτυχίας ενός νέου συνεταιρισμού, αλλά μάλλον αβάσιμα πιστεύουν ότι, και χωρίς αυτόν, η διχοτόμηση μπορεί να αποτραπεί.
Υπάρχει, όμως, ακόμα ένας σοβαρός παράγοντας που δεν συμπεριλαμβάνεται στους εννέα παράγοντες του Lijphart και ο οποίος ισχύει ειδικά στην περίπτωση της Κύπρου. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο παράγοντας Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) μπορεί να συντείνει θετικά. Η εισδοχή της Κύπρου, σε συνάρτηση με την επιδίωξη της Τουρκίας να καταστεί πλήρες μέλος της ΕΕ, λειτουργεί ως μοχλός πίεσης στην τελευταία για λύση του Κυπριακού και βελτιώνει τις πιθανότητες εξεύρεσης αμοιβαία αποδεκτής συνεταιριστικής λύσης (νοουμένου ότι δεν θα παρασυρθεί η ελληνοκυπριακή πλευρά από το εσφαλμένο επιχείρημα ότι το συνεταιριστικό πολίτευμα δεν συνάδει με τις ευρωπαϊκές δημοκρατικές αρχές). Επιπρόσθετα, οι πιθανότητες επιτυχούς λειτουργίας ενός συνεταιριστικού κράτους εντός των πλαισίων συναίνεσης και συμβιβασμού που διέπουν τη λειτουργία της ΕΕ είναι σαφώς καλύτερες συγκρινόμενες με τις συνθήκες του 1960. Το δύσκολο ερώτημα που εγείρεται είναι σε πoιο βαθμό ο επιπρόσθετος αυτός θετικός παράγοντας αντισταθμίζει τους σοβαρούς αρνητικούς παράγοντες και βελτιώνει τις πιθανότητες επιτυχίας.

Ανεξάρτητα από τη θετική συμβολή του παράγοντα ΕΕ, στις πιθανότητες επιτυχίας του συνεταιριστικού πολιτεύματος είναι επίσης απόλυτα απαραίτητο για την ελληνοκυπριακή πλευρά να εκτιμήσει ψύχραιμα και ορθολογιστικά τις επιπτώσεις τυχόν αποτυχίας (π.χ. σε ένα παιγνίδι ρωσικής ρουλέτας οι πιθανότητες αποτυχίας είναι χαμηλές, αλλά οι επιπτώσεις τυχόν αποτυχίας είναι καταστροφικές). Στην περίπτωση που ένα νέος συνεταιρισμός αποδεικνύεται δυσλειτουργικός και προκύψει συνταγματικό κενό, ποιες είναι οι πιθανές επιπτώσεις; Συχνά ακούγεται το επιχείρημα ότι το αποτέλεσμα θα είναι η κατάλυση του κράτους και η ολοκληρωτική τουρκοποίηση της Κύπρου. Αυτή η θεώρηση, προφανώς, προσεγγίζει το θέμα μέσα από τους συγκρουσιακούς όρους της δεκαετίας του 1960 και του 1974. Αντίθετα, αν υπερισχύσουν οι σύγχρονοι συναινετικοί και συμβιβαστικοί όροι που διέπουν την ΕΕ, θα πρέπει να θεωρείται εφικτή η ειρηνική διαχείριση της αποτυχίας καταλήγοντας, σε περίπτωση οριστικού αδιεξόδου, σ' ένα βελούδινο διαζύγιο.
Εφόσον η αξιολόγηση καταλήξει στο συμπέρασμα ότι, πρώτον, οι πιθανότητες επιτυχίας βελτιώνονται ουσιαστικά από τον παράγοντα ΕΕ και, δεύτερο, πιο σημαντικό, ότι η διαχείριση της αποτυχίας μπορεί να γίνει αποφεύγοντας καταστροφικές συνέπειες, τότε είναι ορθή η συνέχιση της σημερινής πολιτικής για επίτευξη και εφαρμογή λύσης διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας χωρίς να υπάρχει ανάγκη να εξεταστεί η μόνη άλλη επιλογή (δηλαδή, η άμεση διαπραγμάτευση της καλύτερης δυνατής λύσης διχοτόμησης εγκαταλείποντας μια τελευταία προσπάθεια επανένωσης. Η συνέχιση του status quo κάτω από το κενό σύνθημα του μακροχρόνιου δεν θεωρείται επιλογή, διότι οδηγεί σε παγίωση της διχοτόμησης με βάση τα de facto δεδομένα).


Για τον πρόλογο και το copy-paste,
Anef_Oriwn
Κυριακή 13/6/2010

11 σχόλια:

Kokoui είπε...

Που πήγαν άραγε τα κλεμμένα από την τζέπη του φορολογούμενου πολίτη 35 εκατομμύρια, για την δήθεν διάσωση της Eurocypria;Μήπως στες τζέπες των τραπεζικών;Και αφού ο άνεφ ορίων κατηγορεί των Αβέρωφ για αντιλαική πολιτική,γιατί δεν κατηγορά και τους κλέφτες της κυβέρνησης Χριστόφια,του «αριστερού» προέδρου που αγοράζει θωρακισμένα Μερτσέντες σε περίοδο οικονομικής κρίσης;

Anef_Oriwn είπε...

Kokouiν,
Μόνο για λίγο καιρό ξαποσταίνεις και ξανά προς την [αντι-ΑΚΕΛική] δόξα τραβάς!!!
Το θέμα αυτής της ανάρτησης είναι τελείως διαφορετικό από τα ζητήματα που ακροθιγώς αναφέρεις στο σχόλιο ΣΟΥ. Ούτε στον (Αβερο)Φούλη έκαμα αναφορά ούτε τα όσα έγραψα ή αναδημοσίευσα έχουν έστω έμμεσα σχέση είτε με “την δήθεν διάσωση της Eurocypria”, είτε με “θωρακισμένα Μερτσέντες”. Όμως αυτό είναι μια πάγια τακτική ΣΟΥ – να ΜΗΝ τοποθετείσαι επί της ουσίας και να μιλάς για άλλ' αντ' άλλων! Τούτη τη φορά όμως, ΔΕΝ θα σ' ακολουθήσω. Αν έχεις κάτι να πεις για την Ομοσπονδία κόπιασε. Για τα υπόλοιπα που αναφέρεις εν καιρώ το δέοντι ...

Kokoui είπε...

Για την ομοσπονδία,έχω να κάνω δυο παρατηρήσεις.Όταν μιλάμε για συναιτεριστική ομοσπόνδία σην περίπτωση της Κύπρου,εννοούμε και την πολιτική ισότητα ΚΑΙ σε επιπεδό συνιστώντων μερών.Δηλαδή.Όση αυτονομία και συγκέντρωση εξουσιών απολαμβάνει το ελληνοκυπριακό κρατίδιο, τόση πρέπει να απολαμβάνει και το Τουρκοκυπριακό.Η δεύτερή μου παρατήρηση επικεντρώνεται στην εμπειρική ανάλυση του καθηγητή Lijphart:«αποφυγή του προεδρικού συστήματος σε συνεταιριστικά πολιτεύματα, διότι το σύστημα αυτό συγκεντρώνει και προσωποποιεί την εξουσία σε ένα άτομο, γεγονός που προκαλεί μεγαλύτερη αντίδραση).»Δυστυχώς, ο πρόεδρος Χριστόφιας, έχει παραβλέψει το πολύ σημαντικό αυτό στοιχείο.Σε συνδυασμό και με την απαίτηση του για «ισχυρή ομοσπονδία»,δηλ.συγκέντρωση ενός ΜΕΓΑΛΟΥ αριθμού εξουσιών στα χέρια του ενός ή του υπουργικού συμβουλίου,κρίνω τους χειρισμούς του στο θέμα της διακυβέρνησης εως επί το πλείστο λανθασμένους.Όχι γιατί διακατέχομαι από Αντιακελισμό(έπιας το τζιαι πάεις),αλλά γιατί κάτι τέτοιο, θα οδηγούσε αργά η γρήγορα στην παράλυση του κράτους.
Παρεπιμπτόντως: Από πότε τα σχόλια των συμμετέχοντων, πρέπει να συνάδουν με το θέμα της ανάρτησης;Η πρόκειται για μία ακόμα μανούβρα(μετά τον Αντιακελισμό,το φιλελευθερισμό και το χριστοφουγοτσιανισμό), για να αποφύγεις το σχόλιο μου υπό την μορφή ερώτησης;Α ναι,μου χρωστάς και ακόμα μία απάντηση.
Υ.Γ.Είδατε το Αντρούι;Μας προέκυψε και κομπιναδόρος.Βρε,βρε,βρε,ο Γ.Γ του κομμουνιστικού κόμματος(χα χα χα),συνένοχος σε αυτή την εξαπάτηση του λαούτσικου.

Anef_Oriwn είπε...

Kokouiν,
Θα σχολιάσω μόνο την πιο κάτω αναφορά σου:
“Από πότε τα σχόλια των συμμετέχοντων, πρέπει να συνάδουν με το θέμα της ανάρτησης;Η πρόκειται για μία ακόμα μανούβρα(μετά τον Αντιακελισμό,το φιλελευθερισμό και το χριστοφουγοτσιανισμό), για να αποφύγεις το σχόλιο μου υπό την μορφή ερώτησης;Α ναι,μου χρωστάς και ακόμα μία απάντηση.”

1. Είναι λογικό μια και η κάθε ανάρτηση καταπιάνεται ξεχωριστά και ειδικά με κάποια θέματα, αναμένεται και τα σχόλια να επικεντρώνονται στα θέματα αυτά. Τώρα ΕΣΥ αν αρέσκεσαι αν λαλείς τζιαι τα δικά ΣΟΥ τα γνωστά, δικαίωμα ΣΟΥ, αλλά ΣΟΥ δηλώνω ότι ΕΓΩ απλώς θα τα προσπερνώ! Τον αντι-ΑΚΕΛισμό ΣΟΥ [και ξέρεις πολύ καλά πότε να τον εκδηλώνεις] μπορείς να τον εκφράζεις μια χαρά στο W.C. Blog, όπου έχεις και σταθερό κοινό και ΣΟΥ είναι και “αγαπητοί”.
2. Μ' αρέσει που έχεις βάλει [μάλλον άθελα ΣΟΥ] “τον Αντιακελισμό,το φιλελευθερισμό και το χριστοφουγοτσιανισμό” στο ίδιο καλάθι! Κάποτε γλώσσα λανθάνουσα λέει την αλήθεια!
3. Θα ΣΕ παρακαλούσα να μαζέψεις όλες τες ερωτήσεις για τες οποίες ΣΟΥ χρωστάω απαντήσεις να τες ξανα-υποβάλεις κι ΕΓΩ θα κάμω ειδική ανάρτηση με τες απαντήσεις ΜΟΥ!!! ΔΕΝ το 'ξερα ότι τόσο πολύ βασιζόσουν στες απαντήσεις ΜΟΥ!

Kokoui είπε...

Δεν χρειάζομαι απαντήσεις στα ερωτήματά μου, για δυο λόγους:1)Γιατί δεν έχεις απαντήσεις.Τα ερωτήματά μου τα λένε όλα.2)Τα πολλά λόγια είναι φτώχεια.Η απάντηση, που μου χρωστάς,σχετίζεται με το «κανονικό» μου σχόλιο, περί της γελοίας θεωρίας για την «κυπριακής ιδιοκτησίας διαδικασία».Ξέρεις.Αναμένω λοιπόν ανάρτηση.Αν θέλεις βέβαια.«Μ' αρέσει που έχεις βάλει [μάλλον άθελα ΣΟΥ] “τον Αντιακελισμό,το φιλελευθερισμό και το χριστοφουγοτσιανισμό” στο ίδιο καλάθι! Κάποτε γλώσσα λανθάνουσα λέει την αλήθεια!» Δεν έβαλα τίποτα σε κανένα καλάθι.Αντίθετα.Οι ρετσινιές που μου κολλάς,φανερώνουν την πλήρη σύγχυσή σου.

Anef_Oriwn είπε...

Kokouiν,
Επειδή βαρκούμαι να καταπιάνομαι με αφορισμούς και ατάκες όπως η τελευταία δικιά σου “... περί της γελοίας θεωρίας για την «κυπριακής ιδιοκτησίας διαδικασία»...”, [θεωρώ ότι είναι ανώφελο, αλλά και αντιπαραγωγικό για το διάλογο, να προσπαθούμε να δώσουμε απαντήσεις σε τέτοιες γενικόλογες κι αφοριστικές τοποθετήσεις], θα ΣΟΥ εισηγούμουν να καταθέτες αναλυτικά τες απόψεις ΣΟΥ [προς τεκμηρίωση της πιο πάνω δήλωσης ΣΟΥ] για να έχουμε τουλάχιστον μια βάση για συζήτηση ... Και καλό είναι να πάψεις να ψαρεύεις σε θολά νερά!

Ανώνυμος είπε...

stelios

εξεφύγετε τέλια.



για τα περι Lijphart είχα γράψει και εγώ πριν καιρό.


μερικά συνοπτικά σχόλια

η μεγάλη προσφορά του Lijphart είναι 1. ότι αναγνωρίζει το παράγοντα εθνότητα ως κύριο και μη-μεταλάξιμο παράγοντα στη πολιτική και 2. ότι απορρίπτει ξεκάθαρα τον πλειοψηφισμό ως κατάλληλο σύστημα για μη-ομοιγενής κοινωνίες.





υπάρχουν κάποιες παραλαγές στο μοντέλο, κυρίως ως προς το εκλογικό σύστημα..... εξανάγραψα για τούτα να μην κουράζω περαιτέρω.


είναι βεβαίως αρκετά ελιτιστής. Αλλά αν θέλεις να μιλήσεις για τη συναινετική δημοκρατία - αυτό που εδώ ονομάζεται δικοινοτισμός, δεν μπορείς να μην τον αναφέρεις. είναι ο πατέρας της συναινετικής δημοκρατίας, και στη κύπρο δεν αναφέρεται παρα μόνο σπάνια σε κάποιες ακαδημαικές εργασίες. Δεν τον αναφέρουν ούτα καν για να του κάμουν κριτική !!! θετικό το γεγονός ότι κάποιος έκαμεν το κόπο να γράψει ένα άρθρο αν τελικά εδημοσιεύτηκε.....




Δύο κριτικές για αυτά που αναφέρει το άρθρο. όχι για τον αρθρογράφο (η παρουσιάση του είναι σωστή) αλλά στο λαιπχαρτ.



αυτό που αναφέρεται ως παράγοντες επιτυχίας .... στα αγγλικά είναι favorable conditions δεν ξέρω αν είναι η σωστή μετάφραση. τα πρόβληματα με τα favorable conditions είναι τουλάχιστο δύο.

το πρώτο είναι βεβαίως αν η λίστα εξαντλείται σε τούα, αν υπάρχουν κάποια πιο σημαντικά από τα άλλα κλπ.


το δεύτερο και πιο σημαντικό είναι μεθοδολογικό. γιατί ο λαιπχαρτ εξεκίνησε περιγράφοντας το βέλγιο, ολλανδία, αυστρία, ελβετία και μετά εξεκίνησε να προτείνει το μοντέλο σε χώρες με εθνοτικές διενέξεις.

το πρόβλημα ποιον είναι ;

ότι κάμνει μιαν θεωρεία η οποία βάζει όλο της το βάρος στις συνταγματικές δομές τζαι έρκεται τζαι προσθέτει τα favorable conditions, τα οποία ανα πάσα στιγμή μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως δικαιολογία, όταν δεν δουλέψει το μοντέλο.



ή να το πω διαφορετικά. Δεν μπορεί κάποιος να περιμένει ότι σε μια χώρα η οποία έχει πρόσφατη εμπειρία εθνοτικών διενέξεων να πλειρούνται αρκετά που τούτα τα κριτήρια.


έτσι τίθεται το ερώτημα , αν χρειάζονται επιπλέον πολιτικές πέραν που τις συνταγματικές για να δουλέψει το όποιον μοντέλο, ποιες θα είναι τούτες, αν κάποιες που τούτες θα έρκουνται σε σύγκρουση με το σύνταγμα κλπ.

Anef_Oriwn είπε...

Steliε,

Σίγουρα έχεις δίκιο όταν λες ότι «... εξεφύγαμε τέλια ...». Η ανία και η αργία τέχνας κατεργάζονται!
Για τα υπόλοιπα [περί ομοσπονδίας] θα επανέλθω [και μάλιστα με αναφορά στα αποτελέσματα των προσφάτων εκλογών στο Βέλγιο!

Kokoui είπε...

Άνεφ ορίων, μα επήρες με για Εδονόπουλο ρε γαμώτο;Πάρτο ακόμα μια φορά το σχόλιο, απάντα ΠΕΙΣΤΙΚΑ τζιαι άιστες μανούβρες:
«Γιατί χρησιμοποιάς την ξύλινη γλώσσα που χρησιμοποιούν οι Καρογιάν,Ομήρου και Συλλούρης;Δεν έχεις τίποτε άλλο να πεις;Και τι εννοείς;Ότι οι Χριστόφιας και Έρογλου θα εξεύρουν «κυπριακή λύση», την ίδια ώρα που το «κλειδί της λύσης» βρίσκεται στα χέρια της ΕΓΓΥΗΤΡΙΑΣ δύναμης Τουρκίας;Μα που ζιεις πε μου;Στον Άρη ή αποδέχεσαι να σε παίρνει ο κάθε πολιτικάντης στυλ Χριστόφια για μαλάκα;Η συμφιλίωση με τους Τουρκοκύπριους θα επιτευχθεί μόνο με την λύση του Κυπριακού.Και την ώρα που οι Τουρκοκύπριοι επαναστατούσαν,όταν έδιναν μια γροθιά στο Ντεκτασικό κατεστημένο, οι ελληνοκύπριοι «αριστεροί» στην κυριολεξία τα έξυναν,μαζί με τους ακροδεξιούς συμμάχους τους(αυτό η ιστορία δεν πρόκειται να το συγχωρέσει ποτέ στο ΑΚΕΛ).Γιατί άραγε δεν μπορεί και η ελληνοκυπριακή «αριστερά»,να δώσει μια γροθιά στο γιωρκατζικό και εκκλησιαστικό κατεστημένο, από καιρού ιδρύσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας;Ζήτω η καπιταλιστική εξουσία αγαπητέ άνεφ-ορίων.»

Anef_Oriwn είπε...

Kokouiν,

Λαλείς: “... μα επήρες με για Εδονόπουλο ρε γαμώτο ...” - Μα, εν με έτσι τρόπο που εν ννα κάμεις συζήτηση, με προσπάθεια απαξίωσης του συνομιλητή ΣΟΥ; Αλλά είπα να μην «ξεφύγω» κι άλλο ... Γι’ αυτό για την ώρα θα επαναλάβω το εξής: “ … θεωρώ ατυχείς [το ολιγότερο] και αντιδιαλεκτικές [αλλά και αντιδεοντολογικές – για να ΜΗΝ πω και επιπόλαιες ή και από σκοπού] τες προσπάθειες κάποιων [και εξ αριστερών ορμομένων – του Εαυτού ΣΟΥ μη εξαιρουμένου] να εξισώσουν την κυπριακή Αριστερά με την ακροδεξιά [ή και ν' αφήνουν υπονοούμενα σε βάρος της Αριστεράς] όταν τυγχάνει [συμπτωματικά και τυχαία] να προκύπτει σύμπτωση απόψεων μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς και Ακροδεξιάς. Και τούτο γίνεται τη στιγμή που είναι ηλίου φαεινότερο ότι Αριστερά και Δεξιά εχουν διαφορετικές κοσμοθεωρίες και τα κινητρα και οι στόχοι τους είναι διαφορετικοί. Κάτι τέτοιο διαπράττεις κι ΕΣΥ μέσα από τοποθετήσεις ΣΟΥ του τύπου “.. Γιατί χρησιμοποιάς την ξύλινη γλώσσα που χρησιμοποιούν οι Καρογιάν,Ομήρου και Συλλούρης; ...” Τι προσπαθείς να κάμεις, να δαιμονοποιήσεις τες απόψεις ΜΟΥ, εξισώνοντας ΜΕ, με τον Συλλούρη;

ε είπε...

το ακελ μας ξεγελασε ταζοντας μας δικαιη λυση δικαιη κοινωνια.αυτα τα εταζε φαινετε στους αδελφους που κατεχουν τα εδαφη μας.τους εκανε πολιτες δυο κρατων και εμας κανενος.μονο απο την αρνηση για δημιουργια καζινο ξερουμε το στοχο.αντι λοιπον να χαριζουμε στον εχθρο να εδαφη μας καλυτερα να ξαναφτιαξουμε το στρατο που τα κομματα σας διελυσαν και να παρουμε οτι χασαμε.που ειναι το ψευτικο ρητο με το ακελ αντισταση και παλι.το οποιο δεν ευσταθει αφου ξερουμε απ ακελικους για τις φιλιες ακελ και χουντας.αυτα ακουνε οι αθεοι πρωην κομμουνιστες και συνεχιζουν να τρωνε για να τους αρμεγου καθε τεσσερα χρονια.και το ανεφ οριων ειναι σωστο.επι ακελ δεν υπαρχουν ορια στο ξεπουλημα